درباره پیانو

آشنایی با ساختار داخلی و مکانیسم پیانوهای آکوستیک

درباره پیانو

پيانو مهمترين و قوي ترين ساز خانواده كلاويه اي یا کلید دار است. اين ساز را ساز مادر ناميده اند زيرا هم از محدوده يا وسعت صداي بيشتري نسبت به سازهاي ديگر (به غير از ارگ) برخوردار است و هم اين امكان را به نوازنده مي دهد تا همزان ده نت را اجرا كند، يعني به تعداد تمام انگشتان دست. محدوده صداي اين ساز كمي بيشتر از هفت اكتاو است و از لحاظ کیفیت و طنین صدا، مطبوع ترين و وسيع ترين ساز در بين سازهاي موسيقي است. اين دو خصوصيت سبب شده كه از پيانو به عنوان ساز سلو ( تك نواز )، ساز همراهي كننده و نيز ساز شركت كننده در اركستر مجلسي و بزرگ و همچنين در سبك هاي جديد جز ، راك و پاپ استفاده شود.

كلمه پيانو كوتاه شده كلمه PianoForte (به معني ضعيف-قوي) است كه در سال 1709 توسط Bartolommeo Cristofori ايتاليايي از روي ساز ديگري به نام هارپسيكورد ساخته شد. كريستوفوري با تغيير بر روي مكانيسم زخمه اي هارپسيكورد، آنرا تبديل به كوبشي نمود. در اين سيستم جديد شستي ها با مكانيسم خاصي به مضراب هاي چكشي ساز مربوط مي شوند، به طوريكه هرگاه بر روي شستي بكوبيم، چكش مضراب نيز بر روي سيم كوبيده شده و دوباره به عقب باز مي گردد. اين سيستم بعدها توسط آلماني ها تكميل شده و پيانو هاي امروزي به وجود آمدند.

انواع پيانو

گراند پیانو (Grand Piano)

گراند پيانو يا پيانوي بزرگ كه به فارسي گاهي آن را پيانو رويال ناميده اند. در اين نوع، سيم ها به صورت افقي قرار گرفته اند و چكشها از زير به سيم ها ضربه مي زنند. اين ساز صداي با شكوه و پر طنيني دارد و بيشتر در سالن هاي كنسرت و اركسترهاي بزرگ استفاده مي شود.

پيانو ديواري (Upright Piano)

نوع دوم پيانو پيانو ديواري است كه به زبان هاي اروپايي به آن پيانينو يا پيانوي كوچك مي گويند. همچنين پيانو آپرايت (UpRight) نام ديگر اين ساز به زبان انگليسي است. پيانو ديواري نسبت به گراند پيانو كم حجم تر و ارزان تر بوده از اين رو براي استفاده در منزل مناسب تر است. سيمها در آن به صورت عمودي قرار گرفته اند و چكشها از جلو به سيم ها ضربه وارد مي كنند.

پیانو های دیجیتال (Digital Piano)

پیانو های دیجیتال همانطور که از نام آن پیداست از تکنولوژی دیجیتال برای تولید اصوات استفاده می کنند و از این منظر با پیانو های مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره می گیرند کاملاً متفاوت هستند. صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است که به این الگو ها که از همه نت های یک پیانو ساخته شده اند سمپل گفته می شود. این اصوات در هنگام نواختن به کمک بلندگوهای پیانو تقویت و پخش می شود. گرچه سیستم دیجیال تولید صوت هنوز نتوانسته جایگزین سیستم های آکوستیک که از ارتعاش سیم و انتشار صوت در هوا بهره می گیرند شود ولی به دلیل امکانات و شرایط آسانی که امروزه فراهم کرده اند این نوع پیانو توانسته جایگاه خود را در بازار پر رقابت پیانو تثبیت کرده و نظر بسیاری از کاربران پیانو را به خود جلب کند.

در ایران دو  نوع ساز دیگر به دلیل شباهت های ظاهریشان با پیانو همواره مردم را به اشتباه انداخته است که به آنها نیز در زیر می پردازم:

ارگ (Organ)

ريشه تاريخي ارگ به قرن چهارم ميلادي باز مي گردد كه در آن زمان ارگ ها عمدتا در كليسا ها استفاده شده و با سيستم باد كار مي كردند. از آن زمان تا كنون ساختمان و مكانيسم اين ساز تغييرات زيادي كرده و كامل تر شده است. ارگ هاي امروزي اكثرا برقي و يا الكترونيكي هستند و در آنها سعي شده تا صداي واقعي ارگ كه قبلا با نيروي باد ايجاد مي شد، شبيه سازي شود. وسعت صدادهي ارگ كليسا در حدود 9 اكتاو است كه در بين تمام سازها وسيعترين ساز به حساب مي آيد.

كيبورد الكترونيكي (Electronic Keyboard)

كيبورد الكترونيكي ، كه اين روزها به اشتباه به آن ارگ گفته مي شود ساز ديگري از خانواده سازهاي شستي دار است كه از تكنولوژي الكترونيك براي توليد صدا ها استفاده مي كند. اكثر كيبورد هاي موجود براي استفاده در خانه طراحي شده اند و شامل امكانات زيادي براي شبيه سازي صداي ساز ها و گروه هاي موسيقي مختلف، ريتم ها و همراهي هاي اتوماتيك (Accompaniment) و نيز امكانات آموزشي هستند. اين ساز بدليل امكانات زياد و قيمت ارزان آن - قيمت اين ساز بسته به مدل و امكانات آن ممكن است بسيار متفاوت باشد - ، در حال حاضر بيشترين فروش را در بين سازهاي ذكر شده دارد.
هزينه خريد يك پيانو براي اكثر خانواده هاي ايراني تقريبا سنگين است، به علاوه كيبورد شامل امكانات اضافي و تنوع صدا نيز مي باشد. به همين خاطر كيبورد در حال حاضر بيشتر از پيانو در خانه هاي ايراني يافت مي شود.